Streszczenie
wystąpienia Elmara Broka, byłego członka Europarlamentu
I, II, III, IV, V, VI, VII i VIII kadencji (1980–2019)
“EU as a community of values”
Unia Europejska jako wspólnota wartości
Spotkanie Klubu Rotary Kraków z Rotary Klubem Bielefeld
z okazji 25-lecia współpracy
3 listopad 2021
(tekst nieautoryzowany, wersja częściowo uporządkowana)
- Na początku Elmar Brok (EB) nawiązał do swoich wcześniejszych pobytów w Krakowie. Nawiązał też do swoich spotkań z Kardynałem Stanisławem Dziwiszem w Krakowie w Pałacu Biskupim, w którym też mieszkał Papież Jan Paweł II.
- Podziękował za zaproszenie do dyskusji o wartościach europejskich.
- Europa jest budowana na wartościach. Dla EB są to przede wszystkim wartości chrześcijańskie, ale są to też wartości z innych źródeł.
- Nawiązał do preambuły Konstytucji Polskiej, w której też akcentuje się wartości chrześcijańskie i wartości uniwersalne.
- Elmar Brok był szefem Klubu Europejskiej Partii Ludowej, która doprowadziła do podpisania Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej 1 grudnia 2009 roku. W Traktacie Lizbońskim i w załączonym do niego Karcie Praw Podstawowych Unii Europejskiej.
- Akropol (filozofia grecka), Kapitol (rzymskie prawo, rzymski porządek) i Golgota (kultura chrześcijańska) przedstawił jako symboliczne trzy źródła (symboliczne wzgórza) wartości europejskich. Należy jeszcze dodać filozofię Oświecenia, w tym przede wszystkim dzieło wielkiego filozofa z Królewca, czyli Immanuela Kanta. Pamiętać też należy o innych filozofach epoki Oświecenia.
- Deklaracja Praw Podstawowych wynika z wartości chrześcijańskich, ale rozciąga się na wszystkich ludzi, bez względu na ich pochodzenie, stan zdrowia. W pierwszym artykule Karty Praw Podstawowych stwierdza się, że godność człowieka jest nienaruszalna. EB jest przekonany, że wynika to z wartości chrześcijańskich. Ta godność człowieka, bez względu na cechy różnicujące, jest niepodzielna.
- Totalitaryzmy – narodowy socjalizm (nazizm) i komunizm naruszyły zasadę godności człowieka. Unia Europejska powstała jako odpowiedź na totalitarne ustroje – narodowy socjalizm (nazizm) i komunizm.
- W Unii Europejskiej nie chodzi o uczynienie państwa silnym, ale aby uczynić obywateli silnymi wobec państwa. Dlatego też w kolejnych artykułach Karty Praw Podstawowych UE chodzi o ochronę praw człowieka.
- W Karcie Praw Podstawowych UE eksponuje się też znaczenie pluralizmu, wolności przekonań, wolności prasy.
- Wolność człowieka musi być chroniona, ale wolność ta niesie ze sobą pewną odpowiedzialność. Należy też brać pod uwagę opinie innych ludzi, ale też trzeba mieć na uwadze sytuacje, kiedy ktoś występuje przeciwko wartościom wspólnoty.
- W sferze politycznej musi być zapewniona różnorodność poglądów. Nikt nie ma monopolu naprawdę.
- Elmar Brok stwierdził, że jako polityk może być przekonany o swoich racjach, ale jako chrześcijanin uznaje prawo każdego do własnych poglądów. Oznacza to, że tolerancja wobec innych jest także wyrazem naszej własnej niedoskonałości.
- Nikt nie może wystąpić przeciwko powyższym zasadom. Z tej perspektywy należy patrzeć na obecną dyskusję o praworządności w Europie.
- Prawo prawa i demokracja są ze sobą nierozłącznie związane. Prawo musi chronić mniejszości, gdyż w przeciwnym przypadku większość może się przekształcić w dyktaturę.
- Można rozwijać powyższe zasady w różnych kierunkach, np. prawa społeczne – posiadanie mieszkanie, prawo do nauki.
- Wolność jednostki i wolność kraju musi być także zapewniona w sferze stosunków międzynarodowych.
- Dodatkowa uwaga. Karta Praw Podstawowych stawia też ograniczenia dla nauki, np. ograniczenia bioetyczne związane z reprodukcją.
- Wolność i godność człowieka musi być związana z niezależnością narodów. Dlatego też Unia Europejska broni zasad związanych z Helsińskiej Karty Końcowej. Dlatego też Unia Europejska jednoznacznie wspiera prawa Ukrainy. Okupacja Krymu i prowadzona przez Rosję wojna we wschodniej części Ukrainy narusza dwie zasady Karty Helsińskiej. Narusza suwerenność państwa oraz nienaruszalność granic. Żadna granica w Europie nie może być przesuwana w sposób zbrojny. Są to podstawowe zasady pokojowej koegzystencji.
- Unia Europejska idzie dalej. Uzasadnienie zjednoczenie kontynentu europejskiego realizowane przez takich mężów stanu jak Schuman, Adenauer i Gasperi wywodziły się z negatywnego doświadczenia nazizmu i komunizmu.
- W Europe przez tysiąclecie toczonych było wiele wojen. Historia Polski i Niemiec jest tego przykładem. Po II wojnie światowej zintegrowano przemysły wydobywcze i metalurgiczne gdyż przez wieki węgiel i stał były narzędziem przygotowania się do wojen. Integracja tych przemysłów W Niemczech, Francji, Belgii, Luksemburgu i Holandii miała na celu zapobieżenie nowym wojnom w Europie.
- Zjednoczenie Europy nie było tylko zjednoczeniem gospodarczym, ale też miało na celu integrację polityczną. Chodziło to to, aby na kontynencie, na którym toczyło się wcześniej wiele wojen zapobiec ich powtórzeniu. Obecnie wojna w Europie jest czymś nie do pomyślenia.
- Chodziło też oczywiście o poprawę warunków życia obywateli zjednoczonej Europy. Na pewno na znacznie wyższym poziomie niż naszym przodkom 50, czy też 80 lat wcześniej.
- Takie podejście wiążę się z sytuacją ekonomiczną krajów Europy Środkowo-Wschodniej, w tym także Polski, żyją na wyższym poziomie.
- EB był w Polsce wielokrotnie, już końcu lat 70. Ubiegłego wieku, poprzez lata 80. I później i obserwował jak zmienił się poziom życia w Polsce. Dotyczy to także Włoch, Francji czy też Niemiec. Wzrost gospodarczy w Polsce jest znacznie szybszy niż w ramach poprzedniego ustroju.
- Widoczne to było to także w czasie pandemii. Wspólna walka z wirusem, wspólne zakupy szczepionek.
- Obecnie realizuje się politykę troski o nowe pokolenia – program Next Generation Youth – 700 miliardów euro przekazanych państwom członkowskim. Bierze się też pod uwagę takie nowe obszary współpracy takie jak połączenie konkurencyjności z ochroną klimatu, współpracy w sferze cyfrowej, w ochronie zdrowia.
- Widoczne jest to też we współpracy w polityce bezpieczeństwa – terroryzm, migracje, zmiany klimatu. Są to problemy, z którymi może radzić sobie wspólne państwo europejskie.
- Wspólna polityka wobec zmian geopolitycznych w ramach relacji z Rosją i Chinami, w tym także niepewności w polityce USA od czasów rządów Prezydenta Trumpa, Unia Europejska musi wspólnie stawiać czoła nowym wyzwaniom.
- Wydatki na obronę UE wynoszą około 280 mld euro. Jest to dwa razy więcej niż Rosja. Jest to z pożałowania godnym skutkiem. Każdy kraj postępuje według swego uznania. Jeszcze dzisiaj po południu EB dyskutował z byłym Ministrem Spraw Zagranicznych Polski, Radkiem Sikorskim. Wkrótce chcemy przedstawić wspólne propozycje.
- Europa może dążyć do integracji, jeśli przynosi ona korzyści wszystkim swoim członkom. Wiąże się to z koniecznością ograniczenia suwerenności Unii Europejskiej. Europa musi się opierać na różnych fundamentach na różnych poziomach. Nawiązał do wypowiedzi Helmuta Kohla – Palatynat to jest moja „mała ojczyzna” (Heimat), Niemcy to jest moja ojczyzna (Vaterland) natomiast Europa to jest nasza przyszłość.
- Dlatego też w Traktacie Lizbońskim, czyli w naszej Europejskiej Konstytucji, jasno określone są ograniczenia kompetencji Unii Europejskiej. Porządek kompetencji zapisany w Traktacie ten może być zmieniony tylko wtedy, gdy wszystkie kraje się zgadzają.
- Unia Europejska nie jest państwem. Nie ma prawa przyznawania sobie szczególnych uprawnień. Unia nie jest państwem.
- Jest to także kwestia tożsamości. Wspólne wartości wyznawane przez Europę wynikają z chrześcijaństwa. Filozof hiszpański, sto lat temu, ??? stwierdził, że 4/5 kultury europejskiej są identyczne. EB nie pamięta tego cytatu, że to co różni kultury europejskie też musi być chronione. Europa nie może być ujednolicona.
- Różnice dotyczą też zamożności, ale zróżnicowanie kulturowe musi pozostać. Język polski, polska literatura, polska kultura musi być zachowana. Jest to też umocowane w Traktacie Europejskim. Kwestie takie jak kultura, religia obyczaje musza pozostać w gestii poszczególnych krajów.
- Dlatego też w Parlamencie Europejskim skutecznie walczyliśmy o to, aby wszystkie języki państw członkowskich były reprezentowane.
- Naszym dążeniem było zachowania tożsamości każdego kraju. Nie chodziło o centralizację władzy w jednej ręce. Jeśli władza w Unii jest odpowiednio rozłożona na odpowiednich poziomach, na których zachowane są reguły demokracji i praworządności. Wówczas Europa jest wspólnotą przyjaznych i współpracujących państw.
Na podstawie nagrania sporządził Czesław Mesjasz 23.11.2021